Werkt het brein van rappers anders?

Freestylers zijn de Michelangelo’s onder de rappers: ze slagen er — schijnbaar moeiteloos — in om razendsnel in realtime lyrics te bedenken die er zowel inhoudelijk als ritmisch ​‘boenk’ opzitten. Dat doet niet iedereen hen na. Reden genoeg voor een team wetenschappers om hun rappersbrein eens onder de scanner te leggen.

1, 2, 3 … test

Gezocht: freestyle rappers met minstens vijf jaar professionele rap-ervaring. Zo verzamelden de Amerikaanse neurowetenschappers Liu, Braun en hun collega’s in 2012 een handvol creatievelingen. Niet om op een podium te zetten, maar om ze plaats te laten nemen in een functionele magnetische resonantiebeeldvormingsmachine — een fMRI. 

Tijdens de scan voerden de artiesten twee muzikale taken uit: eerst improviseerden ze een rap op een muzieknummer, daarna brachten ze op datzelfde nummer een al gekende tekst. Door de hersenscans uit beide sessies te vergelijken, ontdekten de onderzoekers welke delen van de hersenen precies meer activiteit vertonen tijdens de improvisatieronde.

Uniek neuraal netwerk

Tijdens het freestyle rappen bleken sommige regio’s in het brein actiever te worden, terwijl anderen eerder ​‘uitdoven’. Zo verhoogt de activiteit in het gebied dat instaat voor het denken en doen, maar vermindert de activiteit in de delen die de controle en de beheersing regelen. Onderzoekers vermoeden dat dit gebeurt om ongeremd en ongecensureerd te kunnen werken — precies waar creativiteit om vraagt. 

Er zijn nog andere hersendelen die oplichten tijdens het freestylen: ook het perisylvische gebied (geassocieerd met taal), de amygdala (gekoppeld aan emotie) en de cingulaire motorische gebieden (gelinkt aan beweging) schieten in actie. Bij creatieve improvisatie komt dus een uniek neuraal netwerk tot leven dat taal, emotie en actie met elkaar verbindt. 

Ook bij jazz

Niet alleen rappers vertonen zo’n specifieke breinactiviteit. Tijdens een eerder onderzoek waarbij jazz-pianisten onder een fMRI gelegd werden, kwamen gelijkaardige bevindingen boven. Ook zij hadden tijdens het spelen van een op-dat-moment-verzonnen deuntje een lagere activiteit in de hersendelen die instaan voor controle en planning, en een hogere in het deel dat aanzet tot denken en doen.

Creatief brein

De wetenschappers vermoeden dat het creatieve proces opgedeeld is in twee fasen: de eerste is de spontane improvisatiefase, waarin nieuwe ideeën gegenereerd worden. De tweede zou dan een soort van creatieve revisie-fase zijn, waarin de ideeën met een kritische blik bekeken worden. Iets wat ze graag nog verder willen onderzoeken. En zo weten we steeds beter wat er allemaal in het creatieve brein gebeurt.