Wat leefde er op de bodem van de zee?

De jagers-verzamelaars van de Noordzee

Onlangs onderzochten Britse en Belgische wetenschappers de bodem van onze Noordzee. Want die stond de voorbije 2,6 miljoen jaar niet altijd onder water. Afhankelijk van de zeespiegel verrezen er prachtige prehistorische landschappen. Tijdens de ijstijden leken ze op de natuur in de poolgebieden, terwijl er tijdens warmere tussenperiodes een wildernis van loofbomen groeide.

In het verleden leefden op de landmassa tussen West-Europa en het Verenigd Koninkrijk wolharige mammoeten en neushoorns, sabeltandkatten en holenberen. En zo’n tienduizenden jaren geleden liepen er ook prehistorische jagers-verzamelaars rond. Een van de zeldzame bewijzen daarvoor vond men in 2001. Toen trof men voor de Nederlandse kust in Zeeland een schedelfragment van een jonge Neanderthaler aan die zo’n 40.000 tot 100.000 jaar geleden leefde.

Aboriginals uit het stenen tijdperk

Door de stijging van de zeespiegel kwam ook zo’n 30% van Australië in het verleden onder water terecht. In die ondergelopen gebieden vonden archeologen recent nog honderden stenen werktuigen van Aboriginals. Ze bleken ruim 7000 jaar oud te zijn en behoren zo tot de oudste archeologische voorwerpen die ooit in de Australische wateren werden gevonden. 

De locaties waar de honderden Aboriginal-artefacten werden ontdekt, lagen niet zo diep — op maximaal 14 meter. Wetenschappers verwachten dat er verder van de kust, in dieper water, nog meer schatten liggen te wachten. Die kunnen hen hopelijk heel wat nieuwe inzichten geven in het leven van de prehistorische Aboriginal. 

Prehistorische indianenbegraafplaats

Waar nu de kustlijn van Florida is, lag vroeger een veenmoeras. Ook dat kwam, door het stijgende zeeniveau, onder water te liggen. Maar voor het zover was, begroeven de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika er hun dierbaren. 

Amerikaanse archeologen vonden er in 2017 fossiele resten en enkele bewerkte houten staken die de Indianen gebruikten voor begrafenisrituelen. Onderzoek wees uit dat de staken meer dan 7000 jaar oud waren. In die periode lag de zeespiegel enkele meters lager dan vandaag, waardoor het veenmoeras nog een toegankelijke laatste rustplaats was.

Megafauna in Maya-heiligdom

In 2018 ontdekten onderzoekers in Mexico de grootste onderwatergrot ter wereld. Nu gaat het water er op sommige plekken wel tot 100 meter diep, maar in het verleden stond dit grottensysteem regelmatig droog. Archeologen vonden er immers tal van sporen van de Maya’s, waaronder een heiligdom voor hun god van de handel. 

Ze botsten ook op resten die vele duizenden jaren ouder zijn. Er werden botfragmenten teruggevonden van een prehistorisch tienermeisje dat zo’n 13.000 jaar geleden leefde, en ook restanten van megafauna — zeer grote dieren zoals de voorouders van de moderne olifant en gigantische luiaards — die de aarde tijdens het Pleistoceen (2,58 miljoen tot 11.700 jaar geleden) bevolkten.