Vertelt Google wel de waarheid?

Een snelle test: zoek op Google eens naar afbeeldingen van een ​‘vrachtwagenchauffeur’. Je zal dan vooral mannen zien. Hetzelfde gebeurt als je ​‘president’ typt. Maar geef je ​‘leerkracht’ of ​‘model’ in? Dan verschijnen er vooral vrouwen. Deze resultaten tonen misschien wel wat historisch correct is (in het verleden waren er nu eenmaal méér mannen president), ze zijn niet noodzakelijk vandaag nog correct en al helemaal niet wat we voor de toekomst voor ogen hebben.

De filterbubbel

Toch wil Google natuurlijk graag dat iedereen die de zoekmachine gebruikt meteen het juiste resultaat voor zijn of haar zoekopdracht vindt. Het probeert dan ook zoveel mogelijk informatie te verzamelen over jou, zodat het precies weet wat jij met de ingegeven zoektermen bedoelt. Google kent je vaak beter dan je beseft. Naast je geslacht, je leeftijdscategorie, je locatie en je zoekgeschiedenis, weet de zoekrobot meestal ook wat je gezinssituatie is, welke job of studies je doet, wat je hobby’s zijn, welke muziek je graag hoort en of je huisdieren hebt. Op basis daarvan toveren wiskundige formules, de zogenaamde algoritmes, resultaten tevoorschijn die voor jou persoonlijk het meest relevant zijn.

Maar daardoor bestaat ook het risico dat je in een ​‘filterbubbel’ terechtkomt: omdat de gepersonaliseerde zoekresultaten afgestemd zijn op wat jij wilt weten (of toch op wat Google denkt dat jij wilt weten), zullen websites die niet stroken met je interesses of opvattingen je minder snel bereiken. Je krijgt dus een bepaalde versie van de informatiestroom, maar of je daarmee nu dichter bij dé waarheid komt …

Het ranking-systeem

Uit onderzoek blijkt dat surfers automatisch meer aandacht besteden aan de eerste resultaten op de eerste pagina. En die bepaalt Google dus. Het heeft een fractie van een seconde om honderden miljarden websites te sorteren volgens relevantie. Dat doet het op basis van de info die het over jou heeft en nog een hele reeks andere factoren, waaronder de sleutelwoorden die je ingeeft, de kwaliteit van de inhoud, de gebruiksvriendelijkheid van de pagina en de actualiteit. Ook websites die extra betalen kunnen hoger komen te staan in de rangschikking, maar dan wel met de vermelding ​‘advertentie’ erbij.

Omdat het rangschikkingssysteem zich laat beïnvloeden door die factoren, kan het zijn dat de Google-algoritmen uiteindelijk de waarheid bestraffen en dus lager rangschikken.

Hoe kan je slimmer googelen?

Gelukkig ben jij de baas over je toetsenbord en kan je dus zelf gericht meespeuren naar ​‘dé waarheid’. Aangezien Google rekening houdt met de zoekwoorden die je ingeeft, denk je best goed na over je vraag. Zo zal ​‘waarvoor wordt hydroxychloroquine gebruikt?’ neutralere antwoorden opleveren dan ​‘helpt hydroxychloroquine tegen corona?’.

Door je privacysettings aan te passen, kan je dan weer vermijden dat Google de zoekresultaten personaliseert op basis van je eerdere zoekgeschiedenis, locatie en interesses. Los van de volgorde waarin de zoekresultaten verschijnen, kan je ook zelf checken of het kwaliteitsvolle, geverifieerde websites zijn, zoals van een overheidsinstelling, universiteit of medische organisatie. Of check de auteur van de webpagina: wat is zijn of haar achtergrond?

En — misschien handig om te herhalen in deze gedigitaliseerde wereld — Google Search is niet je enige optie. Je kan ook altijd eens de bibliotheek binnenspringen …