Kan jij veilig een vliegtuig landen?

Het is een geliefd Hollywood-scenario: een nietsvermoedende passagier hoort dat de piloten gewond zijn en niet meer kunnen vliegen. De steward vraagt om een vrijwilliger die het vliegtuig wil landen — met de hulp van de luchtverkeersleiding weliswaar. De passagier klikt de gordel los, loopt naar de cockpit en … wacht even, wannabe-held: wie kan er nu zomaar, zonder enige kennis of opleiding, een vliegtuig landen? ​“Zo goed als niemand”, zegt eender welke piloot. ​“Ik”, zegt zowat een derde van de 20.063 deelnemers aan een Amerikaanse enquête. En als we enkel de mannen aan het woord laten, is bijna de helft er zeker van dat ze een passagiersvliegtuig veilig aan de grond kunnen zetten.

Erg in jezelf geloven

Dat heeft te maken met het Dunning-Kruger effect, een psychologisch verschijnsel waarbij je gelooft dat je slimmer en capabeler bent dan je in werkelijkheid bent. Het Dunning-Kruger effect zie je vaak bij mensen die nog onervaren of onwetend zijn over iets, waardoor ze niet kritisch kunnen analyseren in hoeverre hun competenties zijn ontwikkeld. Of anders gezegd: ze zijn té onwetend om te weten hoe onwetend ze zijn. Hierdoor overschatten ze zichzelf. Helaas is ​‘erg in jezelf geloven’ niet hetzelfde als ​‘goed kunnen vliegen’.

Ook een video kan voor overmoed zorgen. Dezelfde ​‘Kan-jij-een-vliegtuig-veilig-landen?’-vraag werd ook tijdens een universitair onderzoek aan 780 proefpersonen gesteld. Geen van hen had een geldig vliegbrevet of had ooit een vliegtuig bestuurd, maar de helft van hen kreeg wel een video van +/- 4 minuten van een vliegtuiglanding te zien. Niet dat die nuttig was, aangezien de specifieke handelingen niet duidelijk in beeld werden gebracht. Toch toonde de groep videokijkers zich nét dat tikkeltje zekerder dan de anderen dat ze een vliegtuig konden landen. De beelden deden hen geloven dat ze tot prestaties in staat zijn waarvoor ze geen vaardigheden hebben.

Stabiliseren en landen

Waarom even snel een vliegtuig landen niet lukt volgens ervaren piloten? Omdat je om te beginnen al in de cockpit moet geraken. Sinds de aanslagen van 11 september is dit een versterkte burcht. Eenmaal binnen moet je dan de juiste radiofrequentie vinden om de luchtverkeersleiding te bereiken, en die moet op zijn beurt een geschikte vlieginstructeur vinden om je stapsgewijs te begeleiden.

Als jullie er dan samen in slagen om het vliegtuig te stabiliseren, moet het moeilijkste trouwens nog komen: je kan immers niet eeuwig in de lucht blijven. Om te landen moet je de hoogte en snelheid minderen, de kleppen en het landingsgestel uitklappen, en dan zal je – als je alles perfect deed – de landingsbaan met een snelheid van meer dan 250 km per uur naderen. Kortom, je moet er ook stalen zenuwen voor hebben.

Simulator

Een onervaren passagier die een vliegtuig landt mag dan wel cool lijken in Hollywood, in het echte leven zien we het zo snel niet gebeuren. Aan iedereen die beweert een vliegtuig te kunnen landen zonder ervaring, raden we toch een testvluchtje in een vliegtuigsimulator aan. Veel succes!