Kan je horen met je tanden?

Geluid is een trilling die reist door de lucht en je trommelvlies laat vibreren. Via een paar minuscule hefbomen – de bekende botjes ​‘hamer’, ​‘aambeeld’ en ​‘stijgbeugel’ – wordt de trilling overgebracht op het slakkenhuis in ons binnenoor. Dat is een soort opgerolde zak met vloeistof. Die vloeistof gaat op haar beurt aan het trillen en doet zo haartjes op de binnenwand van de zak bewegen. Zoals dat ook gebeurt bij de naald van een oude platenspeler, wekt de beweging van dat haartje een elektrisch stroompje op. Al die stroompjes worden door de gehoorzenuw naar onze hersenen getransporteerd, waar de hersenen de trilling vertalen in ​‘geluid’.

Maar je kan ook een paar stappen overslaan. Je kan namelijk rechtstreeks met je binnenoor luisteren. Dat heet ​‘beengeleiding’ en je beenderen (of zelfs je tanden) nemen de taak van het trommelvlies en de gehoorbeentjes over als geluidsontvanger. Via je botten reist het geluid dan naar het binnenoor waar het op dezelfde manier in het slakkenhuis omgezet wordt in een geluidservaring. Als je dan nog je oren dichthoudt, kan het geluid niet meer ​‘weglekken’ en hoor je het nog luider en helderder.

Geloof je het nog niet? Probeer het dan zelf eens! Met deze handleiding kan je zelf een ​‘tandentelefoon’ maken: een toestel om te horen met je tanden.

Beengeleiding is een heel normale manier van horen, je doet het elke dag. Zo hoor je bijvoorbeeld je eigen stem via je oren én via de binnenweg. Daarom klink je zo anders op opnames: je hoort jezelf dan alleen via je oren en niet via je botten, zoals normaal wanneer je je stem gebruikt. Ook onder water hoor je via beengeleiding.

Toen Beethoven doof werd, vond hij een manier om toch zijn piano te kunnen horen door op een staafje te bijten dat verbonden was met zijn piano. Tegenwoordig wordt beengeleiding gebruikt om mensen met bepaalde vormen van gehoorverlies weer te laten horen. Dat kan bijvoorbeeld als enkel het middenoor beschadigd is en het binnenoor nog goed werkt. Of wanneer er sprake is van eenzijdige doofheid, waarbij geluiden van de beschadigde kant via beengeleiding omgeleid worden naar het binnenoor aan de andere kant.

Botverankerd hoortoestel (door Oticon Medical / CCBY-SA)

En wat dacht je van koptelefoons die werken via beengeleiding? In de plaats van oortjes draag je dan twee ​‘transducers’ op je kaakbeenderen, vlak voor je oren. Het grote voordeel is dat je dan tegelijkertijd nog omgevingsgeluiden kan horen, waardoor het bijvoorbeeld veel veiliger is tijdens het fietsen. Toch komt de technologie voorlopig nog maar moeizaam van de grond … want wie gelooft er nu dat je kan horen zonder je oren? Hoog tijd om daar verandering in te brengen!