Drogeerden de Maya’s zich met klysma’s?

Begin jaren ​‘80 vindt de Nederlandse farmacoloog Peter de Smet bij een Brusselse antiquair een bijzondere vaas uit het Maya-tijdperk. Het opmerkelijke aan dit item? De afbeelding erop. Die toont een klysma — jep, dat is een andere benaming voor een lavement, waarbij vloeistoffen in de darmen worden gebracht via de anus.

Vazen vol verhalen

Wanneer De Smet samen met de Amerikaanse antropoloog Nicholas Hellmuth verder op onderzoek gaat, ontdekken ze dat zo’n klysma op wel meer keramische stukken van de Maya’s opduikt. 

Dankzij de afbeeldingen en tekens die erop staan, kunnen de mannen ook afleiden welke stoffen bij die klysma’s werden gebruikt. Waarschijnlijk ging het om verdovende middelen, zoals balché (een licht alcoholische drank), maar mogelijk ook straffere zaken zoals hallucinogene planten.

In de studie die de Smet en Hellmuth in 1986 over het onderwerp publiceren, besluiten ze dan ook dat de oude Maya’s bedwelmende klysma’s ondergingen tijdens rituelen.

Extra veel verdovende middelen

Blijft de vraag waarom de Maya’s die geestestoestand via klysma’s opriepen. Ook daarop geeft het antieke aardewerk het antwoord: sommige deelnemers aan de klysma-rituelen zijn immers aan het braken. Als je verdovende middelen via je mond inneemt en je moet snel braken, dan verlies je de drugs weer en voel je minder effect. De Smet en Hellmuth opperen dus dat de Maya’s door de klysma’s zulke middelen konden toedienen zonder angst om die door braken weer kwijt te geraken.

De Smet besloot deze Maya-rituelen ook zélf te testen. Tijdens een klysma met alcohol onderzocht hij via ademanalyses hoe snel het alcoholpercentage in zijn bloed toenam. Wat bleek? Ook rectaal wordt alcohol vlot opgenomen.

Bekroonde studie

Onlangs werd deze studie uit 1986 beloond met een Ig Nobelprijs – de prijs die in het leven werd geroepen voor wetenschappelijke prestaties die ons eerst aan het lachen maken en dan tot nadenken aanzetten. Precies wat het onderzoek van De Smet en Hellmuth doet, want net als de Maya’s durven sommigen zichzelf ook vandaag nog rectaal alcohol toe te dienen. Dat is niet zonder risico’s. Bij een hoog alcoholpercentage kan dit de slijmvliezen van de darmen ernstig irriteren met een mogelijke ziekenhuisopname als gevolg. Iets wat voorkomen kan worden als men eerst de bekroonde Maya-klysma-studie zou lezen…

Wil je een voorbeeld van zo’n bijzondere vaas zien? Neem dan een kijkje op Ig Nobel Prize 2022 winners include research showing ancient Maya used enemas to get high — ABC News