De geschiedenis ontdekken via luizeneitjes

In ​‘Jurassic Park’ vinden wetenschappers dino-DNA dankzij een mug die — na miljoenen jaren — uit een stuk barnsteen werd bevrijd. Vandaag, in het echte leven, vindt een internationale onderzoeksgroep menselijk DNA dankzij een luis, geplukt van het hoofd van een 2000 jaar oude mummie.

Tijdscapsule

Vrouwelijke luizen plakken hun eitjes met een sterke ​‘lijm’ vast aan het haar van mensen. Aan dat plakkerige goedje blijven vaak ook menselijke huidcellen kleven. Omdat die kleefstof wel duizenden jaren intact kan blijven, vormt het een soort van tijdscapsule voor menselijk DNA. Als het haar tenminste bewaard blijft. Iets wat vaak het geval is … bij mummies.

Mummies met luizen

De mens heeft al sinds zijn ontstaan te kampen met luizen. En dus vond een internationaal onderzoeksteam ook luizeneitjes terug op twee Zuid-Amerikaanse mummies. Die stierven zo’n 2000 jaar geleden in het huidige Argentinië. De onderzoekers konden DNA uit de luizenlijm halen en ontdekten zo onder meer welk geslacht en welke gezondheidsproblemen ze hadden. In het DNA van één van de mummies zaten immers sporen van het merkelcelpolyomavirus dat een soort huidkanker kan veroorzaken.

Ook de luizeneieren zelf leverden nuttige informatie op. Omdat hun DNA overeenkwam met dat van luizen uit het Amazonegebied, konden de onderzoekers achterhalen dat het volk waartoe de mummies behoorden daar oorspronkelijk vandaan kwam. En dat niet alleen: ook het gedrag van de luizen vertelde iets over de mummies. Die waren toen ze stierven waarschijnlijk blootgesteld aan extreem lage temperaturen, aangezien de luizeneitjes op een warme plek, dicht tegen de hoofdhuid, plakten.

Luizen-methode

Uit het onderzoek blijkt dat de luizenlijm minstens evenveel genetische informatie oplevert als de huidige methodes waarbij DNA uit het binnenste van tanden of botten gehaald wordt. De luizen-methode heeft trouwens een streepje voor, omdat ze — anders dan de andere methodes — het skelet niet beschadigt. Een belangrijk pluspunt voor de inheemse volkeren die een spirituele band voelen met de restanten van hun voorouders. 

Aangezien er wereldwijd mummies te vinden zijn, zou deze onschadelijke luizen-methode wel eens een goudmijn aan informatie over de gezondheid, migratie en diversiteit van onze voorouders kunnen opleveren.