Dansen tot je erbij neervalt

Op een zwoele zomerdag in juli 1518 begon Frau Troffea plots in het midden van een straat in Straatsburg te dansen. Ze ging dagenlang door tot ze geveld werd door uitputting. Ondertussen hadden tientallen andere danslustigen zich al bij haar gevoegd. In augustus stonden er honderden mannen en vrouwen te shaken door de straten. Neen, het was geen uit de hand gelopen flashmob, maar een heuse dansmanie.

Straf van God

Veel tijdgenoten dachten dat de oorzaak van deze plotse danswoede een straf van God was. De dansers werden dan ook meegenomen naar een heiligdom gewijd aan Sint-Vitus, waar ze rond een houten relikwie moesten dansen. Na enkele weken stopte het dansen en werd de ​‘epidemie’ dan ook als opgelost beschouwd.

Het was niet de enige dansplaag die Europa trof. Ook op andere plekken werden gevallen van ongecontroleerd dansen geregistreerd. Daar sprak men dan weer van een ​‘demonische bezetenheid’.

Psychose of hallucinaties

Tot op vandaag weten wetenschappers niet precies wat de oorzaak van deze dansaanvallen was. Er circuleren twee theorieën. De eerste denkt dat het gaat om massahysterie. De mensen geloofden toen dat het dansen een straf van God was voor iedereen die zondigde.

Maar het kan ook zijn dat de middeleeuwse dansers leden aan een variant van ergotisme — ook wel de kriebelziekte genoemd. Deze aandoening start met hoofdpijn en misselijkheid, en ontregelt in een latere fase het zenuwstelsel. De patiënten krijgen dan pijnlijke krampaanvallen, waarbij ze zich in allerlei bochten wringen. Of eufemistisch uitgedrukt: ze lijken te dansen. Waarschijnlijk stak de ziekte in de middeleeuwen de kop op door het eten van graan besmet met het giftige moederkoorn. Die schimmel veroorzaakt hallucinaties en spastische bewegingen.

Voor de lol

De dansepidemie in Straatsburg was gelukkig een van de laatste van deze aard en omvang in Europa. Of het risico nu afnam omdat de ideeën over goddelijke straffen langzaamaan veranderden of omdat graan steeds strenger werd gecontroleerd is nog maar de vraag, maar eindelijk kon er weer gewoon massaal gedanst worden voor de lol en niet meer door een oncontroleerbare drang.