Behekst, kwaadaardig en toch onmisbaar!

Het blauwe ​‘goud’

Kobalt (Co) is een hard, zilvergrijs overgangsmetaal dat van onschatbare waarde is in onze hoogtechnologische samenleving. Van batterijen en scheermesjes tot smartphones en batterijen,… het element is vrijwel overal aanwezig en is absoluut onmisbaar. Daarom noemt men het ook vaak ​‘het goud van de 21ste eeuw’. De reden waarom het element zo gegeerd is in de technologie, is omdat het een grote slijtvastheid en een hoge roestbestendigheid heeft. Bovendien hebben kobaltlegeringen zeer goede magnetische eigenschappen.

Een heel bekende toepassing van kobalt is kobaltblauw (kobaltaluminaat, CoAl2O4), een veelgebruikte pigmentstof die lichtvast is en vaak gebruikt wordt om onder meer porselein, glas, verf en zelfs bankbiljetten een blauw kleurtje te geven. De stof is ook uitstekend bestand tegen hoge tempe­ratu­ren en tegen aantasting door zuren en basen. Je vind het terug in het bekende ​“Delfts blauw”.

Hoe waardevol en nuttig kobalt vandaag voor ons ook is, vroeger dacht men daar helemaal anders over…

De schrik van de mijnwerkers

De onheilspellende bijklank van kobalt, laat zich niet onmiddellijk verraden, maar eens je weet waar de naam van het element vandaan komt, wordt het al snel duidelijk. Het woord ​‘kobalt’ gaat namelijk terug op ​‘kobold’, wat in de oude Germaanse volksverhalen en sagen zo veel betekent als ​‘kwaadaardige kabouter’. Tot hun grote schrik werden mijnwerkers bij het aantreffen van kobalt vaak verrast door de giftige arseendampen die vrijkwamen bij de ontginning ervan. Daarom geloofden ze dat het element behekst moest zijn door kobolden.

En daar bleef het niet bij. Tot hun grote frustratie en ontgoocheling, troffen de mijnwerkers bij hun zoektocht naar het waardevolle goud of zilver namelijk heel vaak het ongewenste kobalt aan. Ook die tegenslag werd toegedicht aan het werk van de snode wezens: de kobolden waren hen te slim af geweest, hadden de mijn leeggeroofd en daarna volgestouwd met het wispelturige kobalt. Case closed…